فارسی دهم درس سوم: پاسداری از حقیقت

فارسی دهم درس سوم: پاسداری از حقیقت

معنی درس سوم فارسی دهم

پاسداری از حقیقت

 درختان را دوست می دارم / که به احترام تو قیام کرده اند / و آب را / که مهر مادر توست

• معنی: هر چیزی که من را به یاد تو بیندازد دوست دارم.

• قلمرو زبانی: مهر: مهریه، کاوین / مادر: منظور حضرت زهرا / تو: مرجع ضمیر امام حسین / قلمرو ادبی: قالب: سپید / قیام درختان: جانبخشی / حسن تعلیل(علت روییدن درختان تو هستی) / اغراق /

 خون تو شرف را سرخگون کرده است / شفق آینه دار نجابتت / و فلق محرابی که تو در آن / نماز صبح شهادت گزارده ای

• معنی: کشته شدن تو باعث سربلندی توست. تو همچون شامگاه و بامداد پاک و زیبایی و خونت مانند سرخی شفق و فلق زیباست.

• قلمرو زبانی: شرف: آبرو، بزرگمنشی، بزرگواری / شفق: سرخی شامگاهی / نجابت: پاک منشی / آینه دار: کسی که آیینه را در پیش عروس یا هر کس دیگر نگه دارد تا خود را در آن ببیند، آرایشگر / فلق: فجر، سپیده صبح / محراب: قبله، جای ایستادن پیشنماز

• قلمرو ادبی: خون: مجاز از جان باختن، شهادت / سرخگون کرد: کنایه از این که اعتبار بخشید / شفق، فلق: تضاد / شفق آیینه دار: جانبخشی / گزاردن: ادا کردن، انجام دادن (بن ماضی: گزارد، بن مضارع: گزار) (هم آوا؛ گذاشتن: نهادن)

♣♣♣

 در فکر آن گودالم  / که خون تو را مکیده است / هیچ گودالی چنین رفیع ندیده بودم / در حضیض هم می توان عزیز بود / از گودال بپرس

• معنی: هر چیزی که به تو بازخوانده شود، ارزشمند می گردد همانند گودال بی ارزشی که با شهادت تو درآن ارزشمند گردید.

• قلمرو زبانی: رفیع: بلند، مرتفع / حضیض: فرود، جای پست در زمین یا پایین کوه

• قلمرو ادبی: گودال خون .. مکیده: جانبخشی / تلمیح به داستان جان باختن امام حسین / هیچ گودالی … رفیع …: متناقض نما / تلمیح به « شَرَفُ المَکانِ باِلمَکینِ» (ارزش هر جای و جایگاهی به کسی است که در آن قرار گرفته است.)/ رفیع، حضیض: تناقض / از گودال بپرس: جانبخشی

 شمشیری که بر گلوی تو آمد / هر چیز و همه چیز را در کاینات / به دو پاره کرد: / هر چه در سوی تو حسینی شد

دیگر سو یزیدی… / آه، ای مرگ تو معیار!

• معنی: تو معیار حق و باطلی. هر کس سوی تو باشد، حق و سوی دیگر باطل خواهد گشت.

• قلمرو زبانی: کاینات: همه هستی

• قلمرو ادبی: شمشیری … آمد: کنایه از گلوی تو را برید و شهید کرد /  حسینی، یزیدی: تضاد / واژه آرایی: هر، چیز / تلمیح به داستان جان باختن امام حسین

 مرگت چنان زندگی را به سخره گرفت / و آن را بی قدر کرد / که مردنی چنان / غبطه بزرگ زندگان شد

• معنی: مرگ تو ارزشمندتر از زندگانی است؛ این رو زندگان به مرگ تو رشک می ورزند و دوست دارند همانند تو جان ببازند.

• قلمرو زبانی: سخره: مسخره کردن، ریشخند/ بی قدر: بی ارزش / غبطه: رشک بردن، حال و روز کسی را آرزو داشتن بی آنکه خواهان زوال او باشیم. 

• قلمرو ادبی: مرگ، زندگی: تضاد / مرگت … به سخره گرفت: جانبخشی

 خونت  / با خون بهایت حقیقت / در یک تراز ایستاد

• معنی: خون تو عین حقیقت است و هر دو هم ارزش اند.

• قلمرو زبانی: تراز: سطح

• قلمرو ادبی: خون: مجاز از جان باختن / خونبها: دیه ، پولی که در ازای خون مقتول به بازماندگان او دهند / خونت … ایستاد: جانبخشی

 و عزمت ضامن دوام جهان شد / -که جهان با دروغ می باشد- / و خون تو امضای «راستی» است.

• معنی: اراده تو برای شهید شدن باعث شد جهان از تباهی رهایی یابد؛ زیرا بیشتر کشورداران به دروغ فرمان روایی کرده اند. جان باختن تو راستی را تثبیت کرد و از نابودی رهاند.

• قلمرو زبانی: عزم: اراده، قصد (هم آوا؛ عظم) / ضامن: ضمانت کننده، کفیل، به عهده گیرنده غرامت

• قلمرو ادبی: اغراق / خون: مجاز از جان باختن / امضا: مجاز از تأیید کننده /

 تو تنهاتر از شجاعت / در گوشه روشن وجدان تاریخ ایستاده ای / به پاسداری از حقیقت / و صداقت

• معنی: تو تنها کسی هستی که به تنهایی در درازنای تاریخ ایستاد و به نگهبانی از حقیقت و راستی پرداخت. دیگر تاریخ سازان همه در راه دروغ و کژی گام نهادند.

• قلمرو زبانی: پاسداری: نگهبانی / صداقت: راستی

• قلمرو ادبی: تنهاتر از شجاعت: جانبخشی / گوشه تاریخ: اضافه استعاری / وجدان تاریخ: اضافه استعاری

 شیرین ترین لبخند / بر لبان اراده توست

• معنی: عزم و اراده تو استوار و لبریز از شادابی است.

• قلمرو ادبی: شیرین ترین لبخند: حس آمیزی / لبان اراده: اضافه استعاری / لبخند، لب: تناسب

 چندان تناوری و بلند / که هنگام تماشا / کلاه از سر کودک عقل می افتد

• معنی: روح تو به اندازه ای بزرگ و بلندبالاست که خرد توان شناخت آن را ندارد.

• قلمرو زبانی: تناور: تنومند، فربه، قوی جثه 

• قلمرو ادبی: کودک عقل: اضافه تشبیهی / کلاه از … می‌افتد: جانبخشی، کنایه از این که عقل توان شناخت تو را ندارد.

♣♣♣

 بر تالابی از خون خویش / در گذرگه تاریخ ایستاده ای / با جامی از فرهنگ / و بشریت رهگذار را می آشامانی / -هر کس را که تشنه شهادت است.-

• معنی: تو با شهادتت سبب شدی که مردم از نادانی برهند و از فرهنگ و دانش سیراب گردند.

• قلمرو زبانی: تالاب: آبگیر، برکه

• قلمرو ادبی: گذرگه تاریخ: اضافه تشبیهی / جامی از فرهنگ: استعاره (فرهنگ مانند نوشیدنی است در جام تو)/ تشنه شهادت: اضافه استعاری / تشنه: کنایه از بسیار علاقه مند، خواستار / رهگذار: رهگذر، عبور کننده / تلمیح به حدیث «و بذَل مُهجَتهَ فبک لیِستنقذ عبادک منِ الجَهاله و حَیره الضَّلاله.» (او، حسین (ع)، خونش را در راه تو داد تا بندگانت را از نادانی و سرگردانیِ گمراهی نجات بخشد.)

گوشواره عرش، مجموعه کامل شعرهای آیینی، سید علی موسوی گرمارودی

دروس پایه دهم علوم تجربی

---

فارسی دهم

عربی دهم

نگارش دهم

دین و زندگی دهم

زبان انگلیسی دهم

شیمی دهم

ریاضی‌ دهم