کارگاه متن پژوهی درس هشتم فارسی دهم سفر به بصره
جواب کارگاه متن پژوهی درس هشتم فارسی دهم سفر به بصره همچنین حل تمرین و جواب قلمرو های زبانی،فکری و ادبی درس هشتم سفر به بصره فارسی دهم
کارگاه متن پژوهی درس هشتم فارسی دهم سفر به بصره
🏷قلمرو زبانی
۱ معانی مختلف واژۀ «فضل» را با توجه به متن درس بنویسید.
پاسخ:
- مردی اهل بود و فضل داشت از شعر و ادب / فضل: هنر و دانش
- و از فضل و رحمت کردگار، ناامید نباید شد. / فضل: بخشندگی
۲ مترادف هر واژه را بنویسید.
| مترادف | واژه |
|---|---|
| بخشندگی؛ رادی | کرم |
| دهش؛ بخشش؛ دادو دهش | انعام |
|
آسودگی؛ آسایش |
فراغ |
۳ در زبان فارسی کلمه ای اهمیت املایی بیشتری دارد که یک یا چند حرف از حروف ششگانۀ زیر در آن باشد:
🔹اکنون از متن درس، واژه هایی را که این نشانه ها در آنها به کار رفته اند، بیابید و بنویسید.
| ء ، ع | ت، ط | ح، ه | ذ، ز، ض، ظ | ث، س، ص | غ، ق |
|---|---|---|---|---|---|
| عاجزی؛ وسعت | تازی | کهنه؛ حمام | فضل؛ عذر؛ عزّ و جلّ | بصره؛ صحبت؛ فصل | مغربی؛ غرض |
| اعرابی؛ عذاب | اطلاع | اهلیت | منظر؛ متواضع | مسلخ | قرض؛ فراغ؛ قیم |
۴ واژه ها در گذر زمان، دچار تحول معنایی می شوند. برای پی بردن به این موضوع معنای واژه های مشخص شده را با کاربرد امروزی آنها مقایسه کنید.
■ ما را به نزدیک خویش بازگرفت.
پاسخ: بازگرفت: ۱- میهمان کرد، پذیرفت(در متن) ۲- پس گرفتن (امروزه)
■ به مجلس وزیر شدیم.
پاسخ: شدیم: ۱- رفتیم(در متن)۲- گشتن (امروزه)/
■ شوخ از خود بازکنیم.
پاسخ: بازکنیم: ۱- جدا کنیم (در متن) ۲- گشودن (امروزه) /
۵ کاربرد معنایی پسوند «ﹷ ک» را در هر یک از واژه های زیر بنویسید.
■ خورجینک: برای کوچکی و خردی؛ خرجین کوچک
■ دمک: برای کمی و اندیی؛ لحظه ای اندک
■ درمک: برای بی ارزشی؛ درمی بی ارزش
🏷قلمرو ادبی
۱ در متن درس، نمونه ای از تشبیه بیابید و ارکان آن را مشخص کنید.
پاسخ:
از برهنگی و عاجزی به دیوانگان ماننده بودیم.
مشبه: شناسه «ﹷ م» / مشبه به: دیوانگان / ادات تشبیه: ماننده / وجه شبه: برهنگی و عاجزی
۲ دو ویژگی برای نثر درس «سفر به بصره» بنویسید.
پاسخ:
جمله ها کوتاه است زبان نثر ساده. واژگان کهن در آن یافت می شود؛ مانند: اهلیت. به کار گرفتن واژگان در معنای کهن آن؛ مانند: دررفتن به معنای داخل شدن. واژگان عربی که در زبان امروز رایج نیست؛ مانند: . کاربردهای تاریخی دستور: فرج دهاد؛ که فعل دعایی است. کاربرد «را» در معنای دارندگی؛ مانند: او را با وزیر صحبتی بودی.
🏷قلمرو فکری
۱ چرا ناصرخسرو دعوت وزیر را نپذیرفت؟
- پاسخ: زیرا لباس و وضع مناسبی نداشت.
۲ معنا و مفهوم عبارت های زیر را به نثر روان بنویسید.
■ دست تنگ بود و وسعتی نداشت که حال مرا مرمتی کند.
- پاسخ: تنگدست و آن اندازه دارایی نداشت که به من یاری رساند.
■ چون بر رقعۀ من اطلاع یابد، قیاس کند که مرا اهلیت چیست.
- پاسخ: هنگامی که نامه من را بخواند دریابد که من چه اندازه شایستگی و دانش دارم.
۳ بیت زیر، با کدام قسمت درس، ارتباط معنایی دارد؟
دوران روزگار به ما بگذرد بسی / گاهی شود بهار، دگر گه خزان شود (سعدی)
پاسخ: بند پایانی: مردم بدانند که به شدتی که از روزگار پیش آید نباید نالید و از فضل و رحمت کردگار ناامید نباید شد که او تعالی رحیم است.
۴ چگونه از پیام نهایی درس می توانیم برای زندگی بهتر بهره بگیریم؟
پاسخ: اگر دچار رنج و سختی شدیم نباید ناامید شویم و باید بدانیم که این جهان فرازو فرود بسیار دارد و هر سختی فرصتی است برای پیشرفت.
