کنایه چیست؟ مثال هایی درباره کنایه و توضیح درباره آن،
در لغت به معنی «پوشیده سخن گفتن» است و در اصطلاح آن است که عباراتی دارای دو معنی باشد یک معنی نزدیک و معنی دیگر دور، و گوینده سخن را به گونهای مطرح کند که ذهن و اندیشه ما را از معنی نزدیک متوجه معنی دور سازد.
در کنایه همان معنای پوشیده عبارت مورد نظر است و با معنی ظاهری آن کاری نداریم
به بیان ســاده تـر: هرگاه به جای بیان مستقیم یک مفهوم یا موضوع، نشانهی آن را ذکر کنیم از کنایه استفاده کردهایم.
نکته ۱: برای یافتن کنایه به صورت زیر عمل میکنیم:
اگر بجای نام بردن مستقیم از یک چیز، از چیزی که یادآور آن باشد نام ببریم، از آرایهای ادبی استفاده کردهایم که دِگَرنامی، کنایهآوری یا مجاز نامیده میشود.
در جملهی «کاخ سفید دستور حمله به کابل را صادر کرد»، یک ساختمان خاص برابر با «رئیس جمهور» یا هیئت حاکمهی آمریکا فرض شده است و بنابراین از دگرنامی استفاده شدهاست. یا برای نمونه، «او با عرق جبین، خرج خود را درمیآورد»، یعنی «او با کاری که باعث عرق کردن جبینش میشود، خرج زندگی خودش را درمیآورد»، در اینجا رابطه همنشینی وجود دارد. یا مثلاً کلمه کنایهای و مجازی «هالیوود» (که بخشی است در لسآنجلس)، بیانگر صنعت پخش فیلم در آمریکا هم هست.
دگرنامی که استفاده از یک مفهوم ساده و یا ویژگیهای قابل درک از چیزی به جای یک جمله پیچیدهتر از آن است از سازوکارهای مهم زبان بهشمار میآید. اگر قرار بود که در مورد هر موضوعی همه چیز و همه جزئیات را بگوییم سخن گفتن دشوار میشد.
در دگرنامی گاه جزء جای کل مینشیند برای نمونه: منظور از «مذاکراتِ تهران و کرملین»، مذاکره افراد یا مقامهایی از تهران و روسیه است. یا فلانی «کرسی» خوبی را به دست آورده است، منظور مقامِ خوبی است. (مدیریت با صندلی (کرسی) ارتباطی نزدیک دارد)
در دگرنامی «ارتباط» نقشی را بازی میکند که «تشابه» در استعاره.دگرنامی تقریباً معادل مجاز است ولی با آن تفاوتهایی دارد.